Tahan (Taang Heam) Khua Thu

2010 kum ciang Kumpi te in Tahan khua sia khen li in hong khen hi. (1) Tahan (2) Taungphila (3) Taungzalat (4) Sanmyo ci bang khenli in kiukna a ol zaw tu in hong vaihawm hi. Nidang hun in tua khen li teng sia Tahan khua kici hi.

Tahan (Taang Heam) khua thu ii at ciang (a) Mikang te hong khanto ma hun teng (b) Mikangte hong uk hun sung (c) Japan te hong khanto sung (d) Mikang te ii Kawlngam independence hong piak zawk hun ci bang in ih khen thei tu kisam hi.

Kawl ngam pan Khamtung ngam Zaangpitam ah ih taitona tangthu tam mama kiza ngei zo hi. Zaangpitam (Sizang ngam) sia Kawlpi ngam leitamna taw kinai mama ahiman ih Sizang ngam le Kawlzaangtam ih kipena hong tambel paih hi. Khamtung pan in, ih pu ih pi te tuhun in RTC paam (Bo Mang Za Cin te inn suk teng ah na teang hi. Tua nai ah Seaktang nawng akici khat om a, khal hun sung in ngamsate veu ta hi. Tua (Seaktang nawng) sia Kawl te in (ေရွာက္ခ်ဳိကြင္း) ci hi. Tu hun in Bodiman kicina mun hi.
(Heaktu:- Bodiman kicina sia Chin Hill Battalion hun in Kawlkha te Bodiman kici pa khat in lawi khawina mun in zangh ahiman tua mun sia Bodiman kici paih hi)

Tahan 10Tua Seaktang nawng le Htauk-kyiant nawng kici nawngpui khat ma Nat-chaung sang ma ah om hituak hi. Khal hun ciang tua nawng pui te 2 kilaklaw a teang sataang (Kawl te in satang ci thei ngawl ahiman San-tar ( စံသာ) na ci paih hi.) Ngamsate Sai, Sahang, Zaangsial, Vompui, Ngalhhon ci bang teng in a khua kantan tawntung ahiman lau huai sa hi. Tasia ciang hi Sataang pan (Taang Heam) ah kikhin katawng ci-in tu hun Tahan ih cina mun ah ih pu ih pa te na kikhinto hi tuak hi. A khua ngei ciang Tang pan ki heam a ci na pan Tahan kici paih hi ci-in tangthu kante in son hi.

Tua hun pan Tahan ah a teangtan le om a, Khamtung pan ataisuk thathua zong om hi le kilawm hi. Tu hun in Wesley Zato paam teng khawng hi tuak hi. Tuak mun pan cidam thei ngawl a thi a tam mama ciang, teang suak ngam ngawl in Khamtung zuanto kik hi tuak hi. Khuasak khua Bonuai pu, Pu Pau Khup (65-20) in anuai abang in la phua hi.

(a) Tam dimdem zaang ngam lei awng nge, dim von zalna awng nge.
(b) Ciin le von zalna awng nge, ka phaimit suan ngam bong nge.

Thingunau thum khua a teang Pa Thang Khua Cin pute bang Tahan pan Khamtung zuan nawn ngawl in, Pu Thuam Kam (Khuasak) te pawl ii Thingunau thum (Siyin Ywa) a saat ciang taito in teangtan paih hi.

1931 Thingunau thum khua saat teng:- Khuasak pan, Pu Thuam Kam lampui in, Pu Kham Suang, Pu Suangh Vung, Limkhai pan, Pu Kham On, Pu On Vum, Pu Kham Dong, Pu Kham Ngin, Thuklai pan, Pu Thuam Ngin, Buanman pan Pu Kham On teng in Thingunau thum khua na saat hi.

Mikang te hong khanto ma Kawlpi ngam tengah Sizang mi te om dan (Luheak dan)
Captain K A Khup Za Thang ii Zo suan khangsimna laibu laimai (91) na ah Do Kam Taang Heam khuasat pa hi a, atapa Kip Suang hun in Taang Heam khua bo kik hi na ci hi. Ngengu khang Lim Tuang suan Khan Sing tuu Kawl Ak bawng ci-in (91-16) Do Kam Tuulpi pa ci in kiat hi. Thavak khua abo zawk ciang Tuizaang khua ah tai hi. Tuak pan Noaikai khua ah tai leleau hi. Tuak pan Taang Heam khua (စံသာ) ah Do Kam te na theng hi. Taang Heam khua a bo kik ciang pawl khat Tuizaang a taito hi. Tua a tenna mun ah tu dongma in Man Pau suangphu ci-in om lai ci hi. Pawl khat te Sizang ma zuan kik a, pawl khat te dopma awi zaw katawng a ci hu in tu dong ma in Do Awi te kici hi ci hi. (Pu Thuam Lam te sung hi) Tang lai in Kawlpi ngam pan Sizang ngam Zangpitam- tuak pan Ciimnuai khua ah kitai cite zawk ciang apiang thu vive hi le kilawm hi.

Mikang te hong khanto zawk ciang Lumbang ukpipa in Lumbang khua ama uk mi te Tapidaw (Christian) a sua hu in a ngam pan hawl keak hi. A hawl keak ciang tu laitak Tahan khua paam Taungphila ah tai in, tu dong ma teang lai a khangto va ial hi.

Nanuai ateang te zong Kam Hau ukpi pa in Tapidaw a sua hu in a ngam pan nahnuai ah hawl keak hi. A hawl keak teng tu dongma in asuan apaal teng tawh Nahnuai khua ma ah teang lai hi. Falam uk sung a om te Tapidaw Christian a sua ciang Falam ukpi pa in hawl keak a, Angteang ah tai in tu dongma khangto in teang lai hi.

Tahan 3Independent nga zawk ciang
Independent nga zawkciang nuntakna a ol zaw Kawlzang tam ah kitai a, ih Sizang ngam a teang teng sang zong in kitam zaw zo hi. Kawl zang tam ih pu ih pa te a kho ngawl tawntung sia kipawlna lam sang (စည္းရံုးေရး) thiam ngawl hang hi tuakbel ahi ciang tu hun Sizang mi Kawlzangtam a teang te koi bang kilom tang thei in ngual bang in khangto thei tu ziam ci sia ngaisut tek tu kisam hi.

Ciimnuai khua le Pu Thuantak thu
October 17, 1981 ni Tahan Maj. Khai Khaw Hau innah ngeina le taangthu kep cing natu Sizang pasal teng kikhopna sungah Pu Thang Suak thusonna pan, Ciim nuai khua ih ci sia Ciimmual nuai suk tengah kiteang hi. Khang tam ma, khua ngei hial ma kiteang tek hi. (Zo) Sizang Ciimnuai khua Pu Thuantak lampuina teng peuma Sizang mi kici hi. Pu Thuantak sia pil mama si, tangzang mama si ci hi. Kanpeak bang a kan ciang alu tungah a vaphual tha tot sia tan sang in a sang zaw kan zo ci hi. Tua laitak Sizang kiukna Upadi (ဥပေဒ) sia zong Pu Thuantak vawt ma hi a, ama hun sung zong kizangh zo ci hi. Ama sia ngaal vai, sa vai, na theampo vaihawm in a pilvang mama khat hi. Ciimnuai pan a piang teng in Pu Thuantak sia Sizang mang na ci hi. Khamtung ngam buppi Khau te mang sia mang ma sabel ci-in na ciam te hi. Pu Thuantak sia Khau te mang zong na ci hi. Mikang te khanto ma, mang (9) bang na piang na om zo hi. Tedim ngam bup Sizang mang kihel ngawl in thu kikhensat ngawl hi.

Sizang te kiukna sia sa tawh kibena hi. Ih khang (14) na hun ciang mikang te hong thengto hi. Pu Ngengu in a pa min Thuantak la in Khuasak khua taw Thuantak khua sat hi. Ciimnuai a ten lai in Situi zang ah teang ahiman, Sihzang te kici zo hi. Mangkang te in Tedim ngam ah, Sizang, Sukte, Kamhau ci-in thum in khen hi. Noma ngam tek bek ah thu khen thei tu nu hi ci hi. Sa taw kibe sia Sutpom hi a, Sila hi ngawl hi. Mikang te khanto ciang kisutna tu thu om sak hi. Sizang te in To kisut sang be kipawlna ma dei zaw hi. Ahihang hong uk mikang te thu ahiman in nial ngam ngawl hi. To kisutna sia Sizang mi te khua ngai mama hi. Be khat ma in kiit in om nuam zaw hi. Mikang kumpi thu a lel man hi bek hi. Pu Khan Thuam in Limkhai liangnuai te tungah Sutpom hi. To kisutna hang in kiitna bo zaw ci-in khuangai tek zaw hi.

Tahan Sizang Tuiphum Pawlpi Khua ngaisutna
TSBC ii Topa Pathian ih pokna tam mama sung pan khat sia, Nidang lai ih pu ih pa te in Kawlpi ngam ah kuansuk in akhui alawi nguksak, mihing a zawthawkna mun te-ah a mi man in ciapui in (sila) ci-in keam papai hi. Pathian thu taw kisi mama ngawl in ngamta hi. Sizang ngam sia Kawlpi ngam taw kinaibelna mun a hi bangma nasiatak a kuansuk a simsuk tawntung sia Sizang te ma tambel pai hi. Tabang in ih pu te khialna te Pathian in hong thukkik ngawl in Pu Pau Suan le Pu Thuam Hang in Topa Jesu ngumpa le honpa in a saanphit theina tungtawn in Tahan khua ah Sizang Tuiphum Pawlpi ama chisan tawh hong phutsak thei hi. Tabang tangthu te ih ngaisut ciang TSBC sia ama chisan taw hong phusak in, ih upna tungtawn mawmainate hong pia zo a, tuni ciang dong hong kalsuan puinate lungdam in nisim thungen in Pathian min ih pok tawntung hi.

Pu Son Langh (Vangte) le Tahan khua tangthu
Pu Son Langh sia Tahan khua a teang masa pawl hi. Mikang te hong uk sung- Japan te hong uk sung khua lampui tawntung khat hi. Tua hun in Sahang (tuukpi lutua) ih cite hang mama ahiman Pu Son Langh in thaang taw siain mat nei a, thau tawh kaa-lup nei hi. Khua mi te sahang pe lup in a thi a tam hun hitana- khuami te lungdam tek mama hi. Kawl ngam ta-pung tatuam (ေရာင္စံုသူပုန္) insurgent tam mama hun 1949-50 hun in Kawlpi ngam bup zong Kumpi om ngawl bang phial in kinungta hi. Tasia hun in Pu Son Langh lampui in (ျပည္သူ႔စစ္) na vawt hi. Ta-pung (သူပုန္) Insurgent te in thawmvau tawntung ahihang Pu Son Langh te pawl lau ngawl hi. Tua hun ta-pung (သူပုန္) te kiitaak tu in Voklaak U Thawng Ngin in Mine lawn in- thau a-nging thei theampo nging sak ahiman ta-pung (သူပုန္) te in sim ngam ngawl ci hi. Tua lai Nat-chaung khawng pan kawl haute Tahan babek hong zuan hi. Tu laitak Tahan kawl hau teang teng bang a tamzaw Pu Son Langh hong bealteng vive hi.

Heaktu: 2011 Tahan Siyin Baptist Church Tin Jubilee magazine sungpan a kila hi. Magazine committee ii at hi.

taingen

Taingen Laisin Saanginn Thu

hill

A Visit To Mualnuam

naypyitaw-ariport

Napyidaw Kawl Ngam Khuapi

jerusalem_from_mt_olives

Israel Ngam Thu Pawlkhat

Leave a comment